ABC Tutum Modeli: Duygu, Davranış ve Biliş

Tutumlar sosyal psikologlar için önemli bir çalışma konusudur. Bu başlıkta, tutumları tanımlıyor ve üç bileşenini ABC Modeli’nde gösterildiği gibi tartışıyoruz: duygusal, davranışsal ve bilişsel.

Tutumlar ve ABC Modeli

Tanrı’nın var olduğuna inanıyor musunuz? Politika hakkında ne düşünüyorsunuz? En sevdiğiniz pizza sosları hangileri? Bu sorular ilgisiz görünebilir, ancak muhtemelen bu üç konuyla ilgili güçlü fikirleriniz vardır. Çevremizdeki her şey hakkında fikir geliştirmek, sevmek ve sevmemek günlük yaşamımızın bir parçasıdır. Bu tutumlar yaşam tarzımızı ve yaptığımız seçimleri etkiler.

Tutumlar fikirlerin, olayların, nesnelerin veya insanların değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir. Tutumlar genellikle olumlu veya olumsuzdur, ancak zaman zaman da belirsiz olabilirler. Örneğin, bazen belirli bir konu veya kişi hakkında karışık hislerimiz olur. Ne olursa olsun, tutumlar sosyal psikologlar için önemli bir çalışma konusudur, çünkü ne yaptığımızı – ne yediğimizi, nasıl oy verdiğimizi, boş zamanlarımızla neler yaptığımızı belirlemeye yardımcı olurlar.

Her tutumun ABC tutum modeli olarak adlandırılan üç bileşen vardır: Duyuşsallık için A, davranışsal için B ve bilişsel için C. Her tutum bu üç bileşene sahip olsa da, belirli bir tutum bir bileşende diğerine göre daha fazla olabilir.

Diğer bir deyişle, her bileşen şu sorunun cevabı olabilir: bir tutum nereden geliyor? Etkili temelli tutumlar, davranışsal temelli tutumlar ve bilişsel temelli tutumlar vardır. Bazı örneklere konuya yakından bakalım.

Duyuşsal Bileşen

Duyuşsal bileşen, kişinin bir tutum nesnesine yönelik duygusal tepkisini ifade eder. Ophidiophobia ( yılan fobisi) olan Aliyi düşünelim. Yılan bir tutum nesnesidir. Ali bir yılanla karşılaştığında – birini görür ya da birini düşünürse – aşırı endişe ve korku hisseder. Bu, bu özel tutumun sadece bir bileşenidir; diğer iki bileşeni az sonra tartışacağız.

Bir duygudan kaynaklanan veya başlangıçta bir duygu tarafından yaratılan tutuma, duyguya dayalı tutum denir. Politika, cinsiyet ve din gibi konularına ilişkin tutumlar, genellikle bir kişinin değerlerinden gelir. Bu tür bir tutum ahlaki inancımızı veya değer sistemlerimizi ifade etmek ve doğrulamak için kullanılır.

Davranış Bileşeni

Bir tutumun bir sonraki bileşeni davranışsal bileşendir ve bir kişinin bir tutum nesnesine maruz kaldığında nasıl davrandığını ifade eder. Ali ve onun yılan fobisini tekrar düşünün. Korku ve kaygı – yılanlara karşı tutumunun duygusal bileşenini zaten tanımlamıştık. Sizce yılanlar söz konusu olduğunda nasıl davranıyor? Büyük olasılıkla, mümkün olduğunca onlardan kaçınır. Eğer birini görürse, muhtemelen bağırır ya da ağlar. Bu davranış, söz konusu tutumun ikinci bileşenidir.

Davranıştan kaynaklanan tutumlara gelince, şu soruyu tekrar düşünün: bir tutum nereden geliyor? Bazen, belirli bir konu hakkındaki duygularımızdan emin olmayız. Bir arkadaşınızın humustan hoşlanıp hoşlanmadığınızı sorduğunu düşünün. Düzenli olarak humus yemediğiniz ve tadının ne olduğunu hemen hatırlayamadığınız için, onu yediğiniz zamanları düşünürsünüz. Normalde size verilen tüm humusları yediğinizi hatırlarsınız, bu yüzden onu sevmeniz (veya en azından sevmediğiniz) sonucuna varırsınız. Tutumunuz kendi davranışınızı gözlemleyerek belirlendiğinden, bu davranış temelli bir tutum örneğidir.

Bilişsel bileşen

Bir tutumun üçüncü ve son bileşeni bilişsel bileşendir ve kişinin bir tutum nesnesi hakkındaki düşüncelerini ve inançlarını ifade eder. Ali’nin yılanlardan kaçındığını ve onlara maruz kaldığında korktuğunu zaten belirledik. Peki, yılanlar hakkında ne düşünüyor? Muhtemelen tüm yılanların tehlikeli ve iğrenç olduğuna inanıyor. Fobisinin fiziksel ve duygusal tepkilerinin ötesinde, tutumunun bu bilişsel bileşeni de var.

Davranışlarımızın duyguları veya gözlemleri yerine esas olarak gerçekler yoluyla inşa edilen  tutum, bilişsel temelli bir tutumdur. Örneğin, bilgisayarınıza karşı tutumunuz nedir? Muhtemelen ne kadar hızlı olduğu ve hangi programları yüklediğiniz gibi gerçeklere göre şekillenir. Bu bir duyguya (hayal kırıklığı gibi) neden olsa da, tutumunuz duyguya dayanmaz – nesnenin özellikleri hakkındaki düşüncelerinize dayanır.

Makale Özeti

Özetle, tutumlar fikirlerin, olayların, nesnelerin veya insanların değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir. Sosyal psikologlar için önemli bir çalışma konusudur, çünkü yaşam şeklimizi ve yaptığımız seçimleri etkilerler. Her tutumun ABC tutum modeli olarak adlandırılan üç bileşen vardır: Duyuşsallık için A, davranışsal için B ve bilişsel için C.

Her tutum bu üç bileşene sahip olsa da, belirli bir tutumda bir bileşene diğerinden daha fazla tanık olabiliriz. Başka bir deyişle, her biri şu sorunun cevabı olabilir: bir tutum nereden geliyor? Duygusallığa dayalı bir tutum kişinin duygu ve değerlerinden kaynaklanır. Davranış temelli bir tutum kişinin kendi davranışını gözlemlemesinden kaynaklanır. Bilişsel temelli bir tutum, kişinin bir nesnenin özellikleri hakkındaki düşüncelerinden kaynaklanır.