Psikologlar iki duygu parçası buldular: fizyolojik semptomlar ve ne hissettiğimizi tanımlayan düşünceler. Bu makalede, iki faktörlü duygu teorisi ve ilgili bir fenomen, uyarılmanın yanlış dağıtılması hakkında bilgi edeceğiz.
İki Faktörlü Duygular Teorisi
Korktuğunuzu hissettiğiniz bir zamanı düşünün. Belki karanlık bir caddeden aşağı yürüyordunuz ve arkanızdan birinin geldiğini duyuyordunuz. Belki sessiz bir yerdeydiniz ve yüksek bir patlama duydunuz. Vücudunuzun o anda nasıl hissettiğini hayal edin: kalbiniz muhtemelen hızlandı, elleriniz terledi, nefesiniz daha sıklaştı. Bunların hepsi korktuğunuzun işaretleridir.
Duygulara ne sebep olur? Neden bazen mutlu, bazen de kızgın hissedersin? Korkuya ne sebep olur?
Duygularla gerçekten iki şey oluyor: vücudunuzun duruma tepkisi (kalbinizin karanlık sokakta sık sık atmaya başladığı zaman) ve duygularınızla ilgili bilişsel değerlendirmeniz veya size hangi duyguyu yaşadığınızı söyleyen düşünceler. Ünlü bir psikolog olan Stanley Schachter, iki faktörlü duygu teorisini ortaya çıkarıp insanların duygularının çevrelerine ve fizyolojik ipuçlarına göre etiketlediklerini söyledi.
Örneğin, kalbiniz sık atmaya başladığında ve avuç içleriniz terlemeye başladığında, neden bu şekilde hissettiğinizi bilmeniz gerekir. Etrafa baktığınızda, karanlık bir sokakta olduğunuzu ve birisinin arkanızdan geldiğini fark ettiğinizde, bu yüzden korktuğuna karar verirsiniz.
Peki ya kalbiniz daha sık atıyor ve avuç içleriniz terliyse, ama karanlık bir sokakta olmak yerine, çok çekici bulduğunuz birini öpüyordunuz? Fizyolojik semptomlar aynıdır, ancak şimdi ortam size farklı bir ipucu veriyor; şehvet hissettiğin sonucuna varabilirsin.
Schachter Deneyi
Schachter, iki faktörlü duygu teorisini göstermek için klasik bir deney yaptı. Deneyde katılımcılara adrenalin veya plasebo enjeksiyonu yapıldı ve görüşlerini test etmek için bir ilaç olduğu söylendi. Katılımcılardan bazılarına adrenaline benzer yan etkiler yaşayabilecekleri söylendi: çarpan kalp, el terleyen veya sıcak, kızarık bir yüz. Diğer katılımcılara herhangi bir yan etki bildirilmedi veya gerçek yanlardan değil, bazı yan etkileri beklemeleri söylendi.
Bundan sonra katılımcılardan bir anket doldurmaları istendi. Doldururken bir araştırmacı odaya girdi ve anketi doldurmaya başladı. Araştırmacı, odanın etrafında yorum yaparak çok kızgın davranarak hareket etti. Anketi doldurmayı bitirdiğinde, araştırmacı öfkeyle doluydu.
Adrenalin verilen ve yan etkiler konusunda bilgilendirilmeyen denekler, adrenalin verilen ve yan etkiler hakkında bilgilendirilen veya plasebo verilenlerden daha fazla kızgın hissettiler.
Çarpan kalbi ve el sıkışırken öfkenin etkilerini hissettikleri ve ilacın yan etkileri hakkında bilgi sahibi olmadıkları için, semptomlarının ne anlama geldiğini anlatmak için başka bir neden bulmak zorundaydılar. Kızgın davranan araştırmacı çevresel bir ipucuydu ve bu yüzden gerçekten de adrenalinin etkisi altında olduklarında kızgın olduklarına karar verdiler.
Uyarılma Yanlış Dağılımı
Korku ve şehvetin fizyolojik semptomlarının benzer olduğunu söylediğimizi hatırlıyor musunuz? İnsanlar bir duygu hissettiğinde ama bunun başka bir duygu olduğunu düşündüğünde, buna uyarılmanın yanlış dağıtılması denir. Uyarılmanın yanlış dağıtılmasına ilişkin klasik bir çalışma, Schachter’in Donald G. Dutton ve Arthur P. Aron tarafından yapılan çalışmasından birkaç yıl sonra yapıldı.
Dutton ve Aron’un erkek denekleri ya korkunç bir köprüden geçiyor ya da bir bankta oturuyordu. Köprüden geçen çocuklar korkunun fizyolojik işaretlerini hissettiler: el sıkışmak, kalp çarpması, sıklaşan nefes vardı. Park bankındaki , çocuklar korkmadıkları için bu işaretlerden hiçbirini göstermediler.
Daha sonra, deneklere yaklaşması için çekici bir kadın katılımcılardan anketleri doldurmalarını istedi. Bunu yaptıktan sonra, soruları olması halinde onlara numarasını verdi. Köprüdeki erkeklerin, kadınları araması, park bankındaki erkeklerden daha muhtemeldi. Şehvet korkusunu karıştırdı!
Uyarılmanın yanlış dağıtılması, iki faktörlü duygu teorisi için daha belirgin kanıtlar sunar. İnsanlar fiziksel semptomlarını açıklamak için çevresel ipuçlarına bakarlar. Sonuç olarak, gerçekten bir şey hissederken, başka bir şey hissettiklerini düşünüyorlar.
Ders Özeti
İki faktörlü duygular teorisi fizyolojik belirtiler ve bilişsel düşüncelere odaklanır. İki duygu parçası olduğunu söyler. Bir çarpıntı içinde fiziksel duygu belirtileri yaşadığımızda, bize hangi duyguyu hissettiğimizi söylemek için çevremizdeki ipuçlarına bakarız. Çevresel ipuçlarımız bizi bir duygu hissettiğimize yanlışlıkla inanmaya ittiğinde, buna uyarılmanın yanlış dağıtılması denir.
