Sindirimin ve besinlerin emiliminin çoğu ince bağırsakta gerçekleşir. Bu makalede, ince bağırsağın duvarlarındaki mikrovillus, villus ve dairesel kıvrımlar gibi benzersiz özelleşmeler hakkında bilgi edineceksiniz. Bu yapılar besin maddelerinin emilimini arttırır.
Sindirim
Yediğiniz yiyeceklerden besleyici fayda elde etmek için, yiyecek önce en temel besin elementlerine ayrılmalıdır. Bu küçük besinler daha sonra sindirim sisteminden ve kan dolaşımınıza emilir. İnce bağırsağınız, sindirim sırasında besin emiliminin çoğunun gerçekleştiği bölümüdür. Bu derste, maksimum emilim sağlayan ince bağırsağın duvarındaki benzersiz modifikasyonları öğreneceksiniz.
Daha önce ince bağırsağın yaklaşık 5 metre uzunluğunda olduğunu öğrendik. Bu organın çok uzun olması besinlerin emilmesi için daha fazla alan sağlar ve besinler burada uzunca bir süre kalırlar. Kimus dediğimiz yarı sıvı formda olan yiyecek, bir hortumdan akan su gibi ince bağırsağınızdan aksaydı besin emilimi için fazla zaman olmazdı.
İnce bağırsaktan akan kimus yerine, yiyeceklerin bağırsakta hareket ederken sürekli fırlatıldığını ve sıkıldığını hatırlıyoruz. Bu yavaşlama, daha önce öğrendiğimiz iki hareketten kaynaklanıyor. İlk hareket segmentasyondu ve ince bağırsağın duvarının dairesel kaslarının ritmik kasılmasıydı – neredeyse duvar sıkışmış gibi. İkinci hareket ise uzunlamasına kasların ritmik kasılmasından kaynaklanan sarkık hareketlerdi.
Bu farklı kaslar kasılıp gevşerken, ince bağırsağınız kimusu sindirim suları ile karıştıran ve yiyecek parçacıklarını ince bağırsak duvarı ile temas ettiren bir dizi adımdan geçer. Duvar içinde ise maksimum besin emilimine izin veren bir dizi özel modifikasyon görüyoruz.
Mikrovilluslar
Ağzınızdan aldığınız hemen hemen tüm besin maddeleri ince bağırsağın duvarından emilir. İnce bağırsak duvarının yüzeyine baktığınızda besin emilimini arttırmak için tasarlanmış birçok özelleşmeler farkedersiniz. Daha önce mukozanın sindirim sisteminin astarı olduğunu ve basit prizmatik epitel hücrelerinden oluştuğunu öğrenmiştik.
İnce bağırsakta, bu hücreler besin emilimini artıran küçük saç benzeri çıkıntılar olan mikrovillus içerir . Bu çıkıntılar ince bağırsağın yüzey alanını arttırır ve besin maddelerinin emilmesi için daha fazla alan sağlar.
Mikrovillus mikroskopiktir ve sadece çok güçlü bir mikroskopla görülebilir, ancak hücre yüzeyine bulanık bir görünüm verir, çünkü çok fazla sayıda bulunurlar. Bu bulanık görünüm, bazı anatomistlerin mikrovili bir fırçamsı kenar olarak adlandırmasına neden olur, çünkü bir boya fırçasının kıllarına benzeyen yapı göze çarpar. Bu nedenle, fırça kenarlığının ince bağırsağın basit prizmatik epitel hücrelerinin mikrovilli kaplı yüzeyi olarak tanımlanabileceğini görüyoruz.
Villi ve Lacteals
Mikrovilli, ince bağırsağın duvarında emilimi artırmaya yardımcı olan tek adaptasyon değildir. İnce bağırsakta gördüğümüz bir başka yapısal adaptasyon da villustur . Villus, mukozal astardan çıkıntı yapan ve besin emilimini artıran küçük, parmak benzeri çıkıntılardır. Her villusta birçok mikrovillus bulunur. Yani, neredeyse villus, ince bağırsak duvarından çıkıntı yapan parmaklar ve mikrovillus bu parmaklardaki tüylerdir. Her ikisi de yüzey alanını artırmak için çalışır, böylece daha fazla besin emilebilir.
Her villusta kılcal yataklarla birlikte bol miktarda lakteal bulunur . Laktealler, sindirim sıvısındaki yağlarını emen lenfatik kılcal damarlardır . Daha önce safranın sindirim enzimleriyle birlikte yağların nasıl parçalandığını öğrendik. Laktealler yağların emilimini benzersiz bir şekilde temsil eder. Örneğin, diğer besinler ince bağırsak duvarından geçerek ve kan kılcal yataklarına girerek bilinen bir yol izler. Sindirilmiş yağlar ise daha farklı olarak, bağırsak astarında tekrar birleştirilir ve daha sonra laktelaller tarafından emilir. Lakteallerdeki sıvı içeriği daha sonra kan dolaşımına katılmadan önce daha büyük lenfatik damarlarına geçer .
Dairesel Kıvrımlar
Mikrovillus ve villusun yanı sıra, ince bağırsak duvarında, dairesel kıvrımlar adı verilen emilimi artırmaya yardımcı olan üçüncü bir adaptasyon vardır . Dairesel kıvrımlar aynı zamanda plicae daireselleri olarak da adlandırılır ve plicae kelimesi Latincede ‘kıvrım’ anlamına gelir. Yani, her iki terim de bize bu adaptasyonların nasıl olabileceği hakkında bir fikir veriyor.
Dairesel kıvrımlar, ince bağırsağın duvarında emilimi artıran kalıcı, derin kıvrımlardır. Kimus dairesel kıvrımlardan geçtiğinde, kimusun spiral olmasına neden olur ve akışı çalkantılı hale getirir ve duvarlarla temas ederek daha verimli bir şekilde emilebilir.
Makale Özeti
Hadi gözden geçirelim. İnce bağırsak duvarının yüzeyi, besin emilimini arttırmak için tasarlanmış bir dizi özel modifikasyona sahiptir. Mukozayı oluşturan basit prizmatik epitel hücreleri, mikrovillus adı verilen bu modifikasyonlardan birini içerir . Mikrovillus, besin emilimini artıran küçük, saç benzeri oluşumlardır. Bu mikrovilli kaplı yüzey, hücrenin bulanık görünmesine sebep olur bu nedenle fırçamsı kenar da denir .
Villus, mukozal astardan çıkıntı yapan ve besin emilimini artıran küçük, parmak benzeri çıkıntılardır. Her villusta lakteallerle birlikte bol miktarda kılcal yatak bulunur . Laktealler, sindirim sıvısındaki yağlarını emen lenfatik kılcal damarlardır .
Mikrovillus ve villusun yanı sıra, ince bağırsak duvarında dairesel kıvrımlar adı verilen emilimi artırmaya yardımcı olan üçüncü bir adaptasyon vardır . Dairesel kıvrımlar kalıcıdır, ince bağırsağın duvarında emilimi artıran derin kıvrımlardır.
