Örgüt Nedir? – Örgüt Kültürü ve Kültür Tanımı

Bu makalede örgüt nedir? sorusuna cevap bulacağız. Ayrıca örgüt kültürü tanımı, yararları, fonksiyonları ve özelliklerini öğreneceğiz.

Örgüt Nedir?

Örgüt, insanın günlük yaşantısının içinde bulunan bir olgudur. Günümüzde, sosyal yaşantıda, ekonomik, politik, askeri v.b örgütlerde değişik gruplarla karşılaşılır. İnsanoğlu dünyaya ilk geldiğinde kendisini içinde bulduğu ilk örgüt ailedir. Daha sonra yaşantısının içindeki çeşitli etkileşimlerle aile dışına çıkarak çeşitli örgütlere üye olur. Bunların ilk başında okul gelir. Eğitim aldığı birimde çocuk, bir örgüt oluşturur. Daha sonra bu örgütler zaman içinde farklılıklar gösterir.

Örgüt, insanların bir takım amaçlar ve değerler uğruna ortaya koydukları bir anlaşmayı ve birlikteliği içermektedir. En genel tanımıyla örgüt, insanlardan ve onların eşgüdümlenmiş eylemlerinden oluşur. Örgüt; işbölümü, işlevlerin belirlenmesi, yetki ile sorumluluğun basamaklaştırılması yoluyla; açıkça belirlenmiş, ortak bir amacın gerçekleştirilmesi için kişilerin faaliyetlerinin akılcı bir biçimde koordine edilmesi sürecini içerir.

Örgüt Kültürü Olgusu ve Tanımı

Örgüt kültürü, Pettigrew’in 1979 yılında “On Studying Organizational Cultures– Örgüt Kültürleri Üzerine Çalışma” adlı makalesi ile yönetim literatürüne girmiş bir kavramdır.

Örgüt kültürü kavramı, Japonların üstün niteliklere sahip örgüt yapısından etkilenen Amerikalı işletmelerin 1980’lerden itibaren, onların örgüt felsefesini, vizyonunu, değerlerini, normlarını kısacası o firmaları başarıya taşıyan kültürel oluşumun peşine düşmesiyle popülerlik kazanmaya başlamıştır.

Örgüt kültürünün sosyoloji, psikoloji, yönetim, iletişim gibi farklı disiplinlere dahil araştırmacılar tarafından ele alınması konuya ilişkin farklı tanımların yapılmasına neden olmuştur. Douglas (1985)’a göre örgüt kültürü, bir örgütün üyeleri arasında değerler, anlayışlar ve tutumlarla ilgili paylaşımların bir sonucudur. Benzer bir yaklaşımla Kilmann, Saxton ve Serpa (1985) örgüt kültürünü nesiller boyu devam ederek, paylaşım yoluyla insanları bir araya getiren değerlerin, inançların, beklentilerin, tutumların ve kuralların tümü olarak tanımlamıştır. Schein (1996: 236)’ e göre örgüt kültürü, örgüt üyelerini bir arada tutmayı garanti eden, paylaşılan ve çeşitli çevrelere uyum sağlamada üyelerine doğru algılama, düşünme ve tepki vermeyi öğreten temel varsayımlardır.

 Örgüt kültürünün farklı birçok tanımı olmakla birlikte hepsi de aynı süreci tanımlamaktadır. O süreçte, paylaşmaktır. Örgüt araştırmacıları örgüt kültürünü örgüt üyeleri tarafından paylaşılan varsayımlar, öncelikler, anlamlar ve değerler olarak tanımlamaktadır. Diğer bir deyişle, örgüt içinde toplu olarak paylaşılan bir değerler sistemidir. Örgüt üyeleri, çalıştıkları yerde karşılaştıkları talepler, beklentiler, durumlar ve zorluklara karşı farklı hassasiyetler göstermektedir. Kültür, üyelerin çevreyle ilgili olarak yaşadıklarını düzenleyebilmeleri için kullandıkları bir araçtır. Buradan yola çıkarak, örgüt kültürünün, örgüt içinde ve örgütün bölümleri arasında sosyal bir yapıştırıcı görevi görmektedir.

Önemi ve Yararları

Bir örgüte mensup bireyler çalıştıkları kurumların kültürel özelliklerini benimseyerek köklü gelenekler, ahlaksal tavırlar ve alışkanlıklar oluştururlar. Bu alışkanlıklar, normalde soyut kalabilecek fikirleri somut hale, yeni bir eleman için anlam ve etkisi olan canlı bir bünyeye dönüştürür. Çünkü kültür önemli bazı değişkenleri düzene sokar ve onlara anlam kazandırır.

Schein (1988), örgüt kültürünün gerekliliğini iki nedenle açıklamaktadır. Birinci neden yeni bir kültürel ortamla karşılaşıldığında bu ortama uyacak doğru şeylerin neler olduğunun bilinmesi ve bunların gerçekleştirilmesi belirsizliği engeller. Bu belirsizliğin yarattığı gerginlikten kurtulmanın yolu örgüt kültürünün yerleşmiş olmasıdır. İkinci neden olarak bireysel ve örgütsel performans ile ilgili çalışanların hissettiklerinin anlaşılmasıdır. Bunun anlaşılması ve örgütsel verimliliğin arttırılması için örgüt kültürünün varlığına ihtiyaç vardır.

Örgüt kültürü, örgüt çalışanlarını birbirine ve çalışanların sahip oldukları değerlere bağlılığını arttıran önemli bir sosyal bağdır. Çalışanların yapması ve söylemesi gerekenlerle ilgili uygun standartlar belirleyerek sosyal anlamda bir birleştirici işlevi görür.

Günümüzde güçlü bir örgüt kültürüne sahip olmak örgütlerin faaliyetlerine devamlılığını sağlayabilmek için kilit rol oynamaktadır. İşletmelerin rekabet avantajı kazanmalarında ya da kaybetmelerinde örgüt kültürünün payı büyüktür.

Başarılı örgütlerin ortak özelliği olarak, güçlü bir örgüt kültürüne sahip olmaları gösterilmektedir. Örgütlerde güçlü örgüt kültürünün olması, örgütte personeli motive etmekte, performansını yükseltmekte ve örgüte bağlılıklarını arttırmaktadır. Tüm bunlar, bir örgütün başarısında kültürel dinamiklerin temel unsurlar olduğunu göstermektedir. Örgüt içinde önemli olan konu, bu dinamiklerin yönlendirilmesi ve etkinliği sağlamada itici güç olarak kullanılmasıdır.

Örgüt kültürü, rekabet avantajı, işletmenin amaçları, stratejileri, belirlenen stratejinin yürütülmesinde yöneticilerin işlerini kolaylaştırma gibi unsurlarda önemli rol oynamakta ve işletmelere kolaylık sağlamaktadır. Örgüt kültürünün sağladığı yararlar altı madde altında toplanabilir;

• Çalışanların belli değer ve standartları anlamalarına böylece kendisinden beklenenin farkına varmasını ve bu yolda neler yapması gerektiğini algılamasına yardımcı olur. Yöneticiyle daha uyumlu çalışmasına yardımcı olur.
• Yeni yöneticilerin bilgi, yetenek, tutum ve davranış gelişimlerine katkı sağlar.
• Biz duygusu aşılar, örgüt içindeki iletişimi güçlendirir ve gruplaşmayı önler. Bireyleri birbirine ve işletmeye bağlamaya yardımcı olur, örgüt iklimini olumlu yönde geliştirir.
• Olası örgüt içindeki çatışmaları, geliştirilmiş olan uygulama ve süreçlerle azaltır.
• Örgüt kültürü, sembol, kahraman, hikaye gibi bileşenlerle nesilden nesile aktarılarak örgütün devamlılığı sağlanır.
• Kültür, kimliğe benzer ve örgüt hakkındaki yorumlar örgüte ait olan kültürle yapılır.

Temel Özellikleri

Her örgütün kültürü farklı özellikler yansıtır. Amaç ve gereksinimlerin başka başka oluşu bu farklılıkta temel etmendir. Kültür örgüt ile özdeşleştirilmektedir. Kültür bir değişken olarak düşünüldüğünde, toplumdan örgüte geçen ya da yönetimce oluşturulan bir olgu özelliği taşır.

Örgüt kültürünün özellikleri aşağıdaki şekilde ifade edilmiştir:

• Ayırt edicidir.
• Kararlı bir yapıdadır.
• İfade edilmeden de anlaşılabilir.
• Semboliktir.
• Kabul görmüştür.
• Bütünleştiricidir.
• Üst yönetimin bir yansımasıdır.

Fonksiyonları

Örgüt kültürünün başlıca fonksiyonu, örgütün maksatlarına nasıl erişeceğine dair bir işleyiş biçimi oluşturmasıdır. Örgüt kültürünün fonksiyonları; örgütü diğer örgütlerden ayırması ve örgüte bir kimlik kazandırması, üyeleri birbirleri ile kaynaştırması ve dış çevre ile olan iletişimi sağlaması, örgüt mensuplarına aidiyet kazandırması, motivasyonu olumlu bir şekilde etkilemesi ve bir tür yönlendirici ve kontrol edici mekanizma oluşturması olarak belirtilebilir.

İnsan davranışlarında etkili olan kültürün fonksiyonları aşağıda olduğu gibi maddeler halinde sıralanabilir:

• Bir örgütü diğerlerinden ayırt eder,
• Örgüt üyelerine bir tür kimlik verir,
• İnsanları ortak bir değere bireysel çıkarlarından daha fazla bağlanmasını kolaylaştırır,
• Sosyal sistemin devamlılığını sağlar. Personelin söyleyeceği ve yapacağı faaliyetler hakkında uygun standartlar saptayarak örgütü bir birine bağlamaya yardımcı olan sosyal bir yapıştırıcıdır,
• Kültür iş görenlerin tutum ve davranışlarını yön veren ve şekillendiren bir kontrol mekanizması hizmeti görür.

Örgüt kültürünün fonksiyonları örgütün kültürünü geleceğe taşıyan, çalışanların motivasyonları üzerinde önemli ölçüde etkili olan, örgütün üyeleri arasında birlik sağlayan, davranışları şekil veren, örgütün sorunlarının çözümünde etkili olan maddelerden oluştuğu söylenebilir.