Pankreasınız yiyeceklerin sindiriminde önemli bir rol oynar. Bu derste, pankreas suyunda bulunan ve vücudunuzun karbonhidratları, proteinleri ve yağları parçalamasına izin veren enzimler hakkında bilgi edineceksiniz.
Sindirim
Daha önce bir tür karbonhidrat olan nişastaların tükürüğünüzde bulunan enzimler nedeniyle ağızda parçalanmaya başladığını öğrendik. Ayrıca mide sularındaki enzimler nedeniyle proteinlerin midenizde parçalanmaya başladığını öğrendik. Bununla birlikte, ağızdan mideye, neredeyse hiç yağ sindirilmediğini gördük. İnce bağırsağa geçtikçe ve pankreastan salgıların sindirim sürecinde nasıl yardımcı olduğunu öğrendikçe yağların sindirimini de anlayacağız.
Daha önce öğrendiğimiz ince bağırsağın ilk bölümü olan duodenuma girerken kimyasal sindirim yüksek seviyeye geçer. Oniki parmak bağırsağı, birçok sindirim suyunun sindirim sistemine girdiği alandır.
Pankreas
Pankreas karın boyunca uzanan ve midenin arkasında bulunan üçgen şeklinde bir bezdir. Pankreas hayati bir sindirim organıdır, çünkü tüm büyük gıda gruplarını parçalayan çeşitli enzimleri üretir. Bu enzimler, yüksek bir bikarbonat konsantrasyonu ile birlikte duodenuma salgılanır. Bikarbonat, pankreas salgılarını bazik hale getirir. Alkali sıvının ince bağırsağa akışı, mideden gelen asidik kimusun nötralize edilmesine yardımcı olur. Daha önce kimusun mideden yeni çıkmış kısmen sindirilmiş gıda kütlesi için kullandığımız terim olduğunu öğrendik. Asidik kimusu nötralize etmek, pankreatik enzimlerin aktivasyonu için daha iyi bir ortam sağlar.
Pankreastan gelen sindirim enzimlerine bakacağız, ancak pankreasın bir endokrin fonksiyonuna sahip olduğunu da belirtmek önemlidir. Bir bez ekzokrin veya endokrin olabilir, ekzokrin bezler bir kanal aracılığı ile organa salgısını iletilir, endokrin bezler ise salgısını doğrudan kan dolaşımına salgılar. Pankreas hem ekzokrin hem de endokrin fonksiyonlara sahip bir bezdir. Pankreasın ekzokrin bez özelliği pankreas kanalından sindirim sularını duodenuma salgılamasıdır. Ayrıca pankreas, insülin ve glukagon hormonlarını üretir ve kan dolaşımına salgılar bu da endokrin bez özelliğidir. İnsülin ve glukagon normal kan şekeri seviyesini korumada rol oynayan önemli hormonlardır.
Pankreatik Amilaz
Gıda oniki parmak bağırsağına girdiğinde, proteinlerin, karbonhidratların ve yağların sindirilmesine yardımcı alkalik sıvı olan pankreas suyu buraya boşaltılır. Tüm ana besinler pankreastaki enzimler tarafından tamamen veya kısmen parçalanır, bu nedenle organın sindirim için ne kadar hayati olduğunu görüyoruz. Bu pankreas suyu, pankreatik amilaz adı verilen nişastanın sindirimini tamamlayan enzimler içerir.
Biyokimyada, bir enzimi adlandırmanın en yaygın yolu -az sonekini eklemektir. Her enzim -az ile bitmez, ancak bu son ek mevcutsa, bunun bir enzim olduğunu anlayabilirsiniz. Örneğin, tükürük amilazının ağızdaki nişastaları sindirmeye başladığını hatırlayabilirsiniz. Yani, ‘amilaz’ ın nişastaları sindiren bir enzim olduğunu görüyoruz.
Tripsin, Kimotripsin, Karboksipeptidaz
Pankreas suyunda bulunan tripsin, kimotripsin ve karboksipeptidaz adı verilen üç enzim, proteinlerin sindirimini tamamlayan pankreatik enzimlerdir. Proteinler peptit bağları ile bir arada tutulduğundan, bu enzimler peptit bağlarını kırarak çalışır. Bu nedenle, ‘tripsin’ ve ‘kimotripsin’ ‘in trip ve peptit bağlarını kırarak ve’ karboksipeptidaz’ adında da ‘peptit ‘kelimesi olduğunu hatırlayarak bu enzimlerin proteinlerin sindiriminde görevli enzimler olduğunu hatırlayabilirsiniz.
Pankreatik Lipaz
Sindirim sisteminde bu noktaya kadar, yağları sindiren bir enzime rastlamadık. Bununla birlikte, pankreas suyu, pankreatik lipaz adı verilen ve yağ moleküllerini parçalayan bir enzim içerir. Yağ sindirimi, karbonhidratların ve proteinlerin sindiriminden biraz farklıdır. İnce bağırsağa girmeden önce yağlar parçalanmadığından, safra adı verilen ek bir maddenin önce yağ molekülü üzerinde etkili olması ve pankreatik lipazın daha etkili olabilmesi için büyük yağ damlacıklarını daha küçük damlacıklara ayırır. Safranın, pankreatik lipazın işini yapmasına nasıl yardımcı olduğu konusunda bir sonraki yazıda daha fazla bilgi vereceğiz.
Makale Özeti
Hadi gözden geçirelim. Pankreas sindirim için önemli bir organdır çünkü önemli besin gruplarının sindiriminden sorumlu enzimleri üretir. Ayrıca pankreas salgılarının bazik olmasını sağlayan bikarbonatı salgılar. Bu faydalıdır çünkü mideden ince bağırsağa giren asidik kimusu nötralize eder. Pankreas, hem ekzokrin bezi hem de endokrin bezi olması nedeniyle özeldir. Pankreas kanalından sindirim sularını salgılaması yönüyle ekzokrin; insülin ve glukagon hormonlarını kan dolaşımına salgıladığı için de endokrin bir bez olarak kabul edilir.
Pankreas suyu, pankreatik amilaz adı verilen nişastanın sindirimini tamamlayan enzimleri; tripsin, kimotripsin ve karboksipeptidaz adı verilen ve proteinlerin sindirimini tamamlayan enzimleri ve pankreatik lipaz adı verilen ve yağ moleküllerini parçalayan bir enzimi içerir. Pankreatik lipaz, ilk önce büyük yağ damlacıklarını daha küçük damlacıklara ayıran safradan yardım alır.
