Psikoloji bir bilimdir, ancak her zaman böyle değildi. Bu makalede, insan zihninin felsefesini bilimsel yöntem ve kurucularından Wilhelm Wundt ile birleştiren yeni psikoloji hareketine bakacağız.
Yeni Psikoloji
Nasıl düşündüğünüzü, algıladığınızı ve hissettiğinizi hiç düşündünüz mü? Diğer insanlardan farkı nedir? Bunlar, insan zihnini inceleyen psikologlar, bilim adamları tarafından sorulan sorulardan sadece birkaçı.
Ancak psikologlar her zaman bilim adamı değildi. Yeni psikoloji, psikolojiyi felsefe yerine bilime dönüştüren 19. yüzyılın sonlarında bir hareketti. Zihinsel yapılara ve bunların zihinde düzenlenme şekline odaklandı. Örneğin, bir sonraki Picasso olmak istediğinize karar verdiğinizi varsayalım. Renkli sanat eserleri boyamak istiyorsunuz, ancak önce rengi algılayabilmelisiniz.
Rengi ve resmi algılama hem zihinsel süreçleri içerir, hem de zihinsel süreçler hiyerarşisinde renk algısı resimden daha düşüktür. Yani, bir sanat eseri yaratmak, sadece rengi algılamaktan daha çeşitli ve karmaşık süreçler gerektirir.
Yeni psikolojiyi daha iyi anlamak için hareketin tarihine ve kurucularından Wilhelm Wundt’a bakalım.
Tarihsel Kökler
Bir zaman makinesine atlayıp 18. yüzyıla geri dönebileceğinizi hayal edin. O zamanlar çok farklı olurdu. Sosyal medya, cep telefonu yok ve psikoloji bilimden çok felsefeydi. Bu ne anlama gelmektedir? 19. yüzyıldan önceki psikoloji, fikirler ve varsayımlar hakkındaydı. İnsan zihninin nasıl çalıştığıyla ilgiliydi ama akıl ve argüman gibi felsefenin ilkelerine dayanıyordu.
Ancak 1800’lerin ortalarında ve sonlarında, bir grup bilim insanı fiziksel bilimlerin ilkelerini insan zihnini incelemeye uygulamaya karar verdi. Yani psikolojiyi bir bilim haline getirdiler. Doğa bilimcileri gibi psikologların hipotezler oluşturması, verileri gözlemlemesi ve kaydetmesi ve buna dayanarak sonuçlara varması gerektiğine inanıyorlardı. Bu bilim adamlarından biri olan Wilhelm Wundt, hem özellikle yeni psikoloji hem de bir bütün olarak psikoloji üzerinde büyük bir etkiye sahipti.
Wilhelm Wundt
Wundt, 19. yüzyılda devrim niteliğinde bir şey yaptı: Dünyanın ilk deneysel psikoloji laboratuvarını kurdu. Laboratuarında, zihnin nasıl çalıştığına dair deneyler yapmak için araçları ve yetişen bilim insanlarını bir araya topladı. Wundt’un araştırmalarının çoğu iki gözlem aracına dayanıyordu. İçgözlem, bir konunun bir yapboz oluştururken düşüncelerini akıcı bir şekilde anlatması gibi bir şey yaparken deneyimlediği şey hakkında konuşmasını içeriyordu. İçgözlemin pek çok teknik sorunu vardır ve günümüzde pek kullanılmamaktadır. Bu nedenle birçok kişi Wundt’un uygulamalarını eleştirmeyi sever.
Bununla birlikte, bu eleştirmenler, Wundt’un araştırmasının dayandığı ikinci gözlemsel aracı unutuyor: tepki süresi veya uyaranlara tepki vermenin ne kadar sürdüğü. Örneğin, birisi size bir top atarsa, topun size çarpmaması için hareket etmeniz ne kadar sürer? Ya da size bir soru sorulursa, bir yanıt bulmanız ne kadar sürer? Tepki süresi günümüzde hala yaygın olarak kullanılmaktadır ve zihinsel süreçlerin karmaşıklığını anlamada önemli bir araçtır.
Wundt’un Teorileri
Şimdi Picasso olma hayalinize geri dönelim. Resim yapmak çok karmaşık bir iştir: Neyi boyayacağınızı düşünmeniz, nasıl görünmesini istediğinizi hayal etmeniz, resmin stilini planlamanız, parçayı boyamak için hangi araç ve işlemlere ihtiyacınız olduğunu bulmanız gerekir. Ve tüm bunlar siz boyamaya başlamadan önce bilinmesi gerekir!
Wundt, düşünceleri daha üst düzey süreçlere (varsayımsal durumlar hakkında boyama veya düşünme gibi) kontrol etme ve organize etme sürecini gönüllülük olarak adlandırdı. Zor bir şeyi başarmak için düşüncelerinizi gönüllü olarak kontrol edebilirsiniz. Bunu yapmanın bir yolu, algılama yoluyla ya da bir kişinin algıladığını anlamak için önceki bilgi ve deneyimini kullanma şeklidir. Bir köpek görürseniz, bunun bir köpek olduğunu anlamak ve dost canlısı veya düşmanca olup olmadığını anlamak için köpeklerle ilgili önceki anlayışınızı kullanabilirsiniz. Aynı şekilde, kendi resminizi değerlendirmenize yardımcı olması için resimle ilgili önceki anlayışınızı kullanabilirsiniz.
Algı ve gönüllülük önemli fikirlerdi. Wundt temelde insanların kendi düşünce süreçlerini kontrol edip yönetebileceklerini savunuyordu. Zihinsel sistemlerin hiyerarşik olduğunu söylediğimizi hatırlıyor musunuz? Yani, resim gibi bir şeyin sadece rengi algılamaktan daha karmaşık olduğunu nasıl söylemiştik? Düşüncemizi yönlendirip kontrol edebiliyorsak, ancak hiyerarşinin en üst noktasına gidebilir ve karmaşık zihinsel süreçler gerçekleştirebiliriz.
Wundt ayrıca duygu ile ilgili ilk teorilerden birini önerdi. Onun duyguları üç boyutlu teori heyecan-sakin, zevk-hoşnutsuzluk ve gerginlik-gevşeme: bütün duygular üç ölçeklerde bir yere düşmek söylüyor. Örneğin, bir başyapıt resmini yeni tamamladıysanız nasıl hissedeceğinizi düşünün. Muhtemelen heyecan duyarsınız! Bu duygu, bu heyecan muhtemelen heyecan, zevk ve gerilimden oluşur. Yani, mutlu ve heyecanlısın! Aksine, depresyon gibi bir şey sakinlik, hoşnutsuzluk ve rahatlamadan oluşabilir. Çöplüklerde kendinizi kötü hissediyorsunuz, bu eğlenceli ve düşük enerji değil.
Makale Özeti
Yeni psikoloji, 19. yüzyılın sonlarında psikolojiyi bir felsefe yerine bir bilime dönüştüren ve zihinsel yapılara ve bunların zihinde örgütlenme biçimlerine, özellikle de zihinsel süreçlerin hiyerarşilerine odaklanan bir hareketti. Yeni psikologlar, fiziksel bilimlerin ilkelerini (hipotez oluşturma ve verileri gözlemleme ve kaydetme gibi) insan zihninin incelenmesine uyguladılar.
Wilhelm Wundt, 19. yüzyılda ilk deneysel psikoloji laboratuvarını kurdu. İç gözlemi kullandı ya da denek bir şeyler yaparken deneyimlerden ve tepki süresinden veya birinin uyaranlara tepki vermesinin ne kadar sürdüğünden söz ettirdi. Günümüzde iç gözlem nadiren kullanılsa da, tepki süresi hala psikoloji araştırmalarının önemli bir parçasıdır. Wundt’un bazı temel teorileri arasında gönüllülük ya da insanların düşüncelerini kontrol etme ve üst düzey düşünme becerilerine yönlendirme yolu; algılama veya algıyı anlamak için önceki bilgi ve anlayışın kullanılması; ve üç boyutlu duygu teorisi, insan duygularının üç ölçeğe düştüğünü söyleyen: heyecan-sakinlik, zevk-hoşnutsuzluk ve gerginlik-gevşeme.
İlgili Akademik Makaleler:
